'Mijn kelder staat onder water, mijn gazon is een zwembad': in 1892 was het niet anders
Wat hoorde je de laatste maanden? "Mijn kelder staat onder water, mijn gazon is een zwembad, mijn groenten verdrinken, de grondwater meter staat op tilt." Veel minder hoorde je dat alles zo rijk bloeide, dat alles zo mooi groen was, dat de aardbeien zo dik waren. Het KNMI gaf iedereen gelijk, er was nog nooit zoveel water gevallen sinds 1906. De sloten in Budel-Dorplein stonden tot aan de rand vol. Boze tongen beweerden dat ze verstopt waren. Dat ze verwaarloosd waren. Dat er zelfs kwade bedoelingen achter zaten.
In 1892 was het niet veel anders. De Hei, zoals ze in Budel heette, was moeras en vennen. Later zouden de Dorpleiners het de lieëge modderik noemen. Die naam spreekt voor zich. Door een dikke leemlaag in de ondergrond kon het regenwater niet wegzakken naar het grondwater. Bij droogte kon het grondwater niet naar boven.
Waardelooste grond van Budel
Wat dreef François Sepulchre en zijn zwagers Émile en Lucien Dor om juist hier grond te kopen? De waardelooste grond van Budel? Ze wilden een eigen zinkfabriek beginnen. Daarvoor was nodig: veel water, een spoorlijn, een kanaal en groot gebied zonder huizen. Ze kwamen uit Luik en daar konden ze niets meer krijgen. Te veel zinkfabrieken, vijftien stuks. Ze gingen de grens over naar Nederlands-Limburg. Na bezoek aan een aantal gemeentes, waaronder Weert, landden ze aan bij de gemeente Budel. Die heel blij, ze hadden waardeloze grond genoeg op de Hei.
Op 7 juli 1892 verkochten ze 628 hectare en een tijdje later nog eens 275 hectare. Goed voor de gemeentekas en de werkgelegenheid. De Belgen keken hun ogen uit toen ze de grond zagen. Met veel moeite konden ze op een boerenkar tot daar komen. De zinkfabriek moest verrijzen op een hoger gelegen gebied in het Ringselven.
Wat moest eerst gebeuren? Sloten graven om het overtollige water af te voeren. Daarvoor lieten ze mensen uit Sliedrecht komen. Mensen met ervaring in de strijd tegen het water. Een deel van het zand uit de sloten werd gebruikt om een dijkje aan te leggen. Dit liep van het bouwterrein naar station Budel in Budel-Schoot. Op dit dijkje werd smalspoor aangelegd. Dit kon gebruikt worden voor aanvoer van bouwmaterialen en bouwvakkers. Die hoefden niet meer naar 'Pruisen' te gaan werken.
Nieuwe buurt
Men ging voortvarend aan de slag. Hal 1 was al snel klaar. In april 1893 werd al het eerste zink geproduceerd. Een nieuw dorp ontstond vlak bij de fabriek. Uit de notulen van de raadsvergadering van 5 september 1893: 'Aan de nieuwe buurt werd de naam Dorplein gegeven'. Zo werden de gebroeders Dor, stichters van fabriek en dorp, in de naam vereeuwigd. Budel-Dorplein is wat het nu is, een pareltje in Zuidoost-Brabant, met af en toe last van hoog water.
Rondleidingen van cicerones
Tegenwoordig zijn er een tiental gidsen (cicerones) die rondleidingen verzorgen in het historische dorp. Ze vertellen over de geschiedenis, de bewoners, het reilen en zeilen van Budel-Dorplein. Ben je geïnteresseerd en wil je er meer over weten, kom dan zondag 30 juni rond 14.00 uur naar gemeenschapshuis De Schakel in Budel-Dorplein. Enthousiaste cicerones staan klaar om je rond te leiden. Het kost 2 euro per persoon, kinderen tot 12 jaar zijn gratis. Je hoeft je vooraf niet aan te melden. De rondleiding duurt twee tot twee en een half uur en gaat over goed begaanbare wegen. Rolstoel- en rollatorvriendelijk.
Wil je als familie, buurt of vereniging een rondleiding? Maak dan een afspraak met de coördinator Wim Cremers via 0495-492598 of 06-22961675. Je kunt ook mailen naar ciceronesdorplein@gmail.com.
Download de gratis app van Cranendonck24 en mis niets → Apple | Android
