Heylken (12) was trotse heks in Cranendonck, maar belandde op de brandstapel
Heksenjachten gingen vaak over macht en niet altijd over magie. Net toen er een einde aan leek te zijn gekomen, begon bij het kasteel Cranendonck in Soerendonk een gruwelijke heksenjacht. In 1595 kwamen in deze late heksenjacht zo’n 25 vrouwen uit de hele regio om het leven, vaak op de brandstapel. Het waren welbespraakte vrouwen. Die een eigen mening hadden.
Hartverscheurend is het verhaal van de 12-jarige Heylken. Zij ging tijdens de verhoren mee in het verhaal van haar ondervragers en gaf toe een heks te zijn. Ze was er zelfs trots op. Maar de gevolgen kon ze niet overzien. Ze eindigde met haar moeder op de brandstapel. “Het is echt heel bizar”, zegt kunstenares Angeline Maas. Zij werkte samen met andere kunstenaars aan een project dat het verhaal van deze heksenjacht weer zichtbaar moet maken.
'Voor mij is het belangrijk mensen zonder naam te herdenken'
De heksenjacht bij Cranendonck ging vooral om macht. “Een machtsspel tussen hogere heren”, zegt Maas. “En vrouwen werden daar de dupe van.” Maas maakte een indringend beeld van de 12-jarige Heylken. In het kasteel is ook een kunstinstallatie te zien over de heksenjacht.
Désirée L’abée uit Liessel is een moderne heks. Zij is speciaal naar het kasteel gekomen om liefde terug te geven aan een plek waar zoveel gruwelijkheden zijn gebeurd. “Ik houd me totaal niet bezig met heksenjachten”, vertelt ze, terwijl ze kruiden klaarmaakt voor in de ketel. “Gewoon omdat ik het niet aan kan. Voor mij is het belangrijk om de mensen zonder naam te herdenken. De mensen die geen bordje hebben gekregen. Er zijn ook mannen verbrand.”
'Elke sterke vrouw is een heks'
Wat betekent hekserij in 2024 voor Désirée? “Elke sterke vrouw is een heks”, zegt ze beslist. Ze geeft workshops hekserij door heel Nederland. “In films worden heksen afgebeeld met een gebogen rug en een kromme neus. Ze worden gemeen gemaakt. Maar het kwam in mijn ogen door de martelingen die ze moesten ondergaan. Rug en neus gebroken.”
De taferelen in kasteel Cranendonck waren vreselijk. “Vrouwen werden afgeranseld”, zegt Angeline. “Er waren hier allerlei martelwerktuigen. Vrouwen werden op de pijnbank gelegd en uit elkaar getrokken tot ze toegaven. En dan had je natuurlijk ook de waterproef. Als vrouwen bleven drijven, waren ze heks.”
'We moeten voor onszelf blijven opkomen'
Een tentoonstelling in het kasteel van Cranendonck slaat een brug tussen de heksenvervolging van weleer en de vrouwenhaat vandaag de dag. Volgens Angeline Maas komt het op hetzelfde neer. “Hier hangt een foto van Sigrid Kaag met heksenhoed. Zo is ze afgebeeld in de media. We moeten voor onszelf blijven opkomen. Het is de moderne heksenvervolging.”
Download de gratis app van Cranendonck24 en mis niets → Apple | Android
