'Waar zouden we zijn zonder (de) Zink?'
Er had boven dit artikel ook kunnen staan: 'Waar zouden we zijn zonder zink?' 'De Zink' is al 130 jaar de zinkfabriek in Budel-Dorplein. 'Zink' is een metaal dat al meer dan 3.000 jaar bekend is.
Met als voornaamste eigenschap dat het niet roest. In de oudheid werd het gemengd met koper en tin. De legeringen werden gebruikt om wapens, sieraden en huishoudelijke zaken van te maken. Het zinkerts werd voornamelijk gewonnen in dagbouw. Er kwam geen mijn aan te pas. Men had al snel door dat zink bij een relatief lage temperatuur smelt. Het smelt al bij 419 graden. Ook het kookpunt is relatief laag, namelijk 907 graden. De damp kan door afkoeling in een condensor vloeibaar worden gemaakt. Het vloeibare zink kan in blokken gegoten worden.
In de Middeleeuwen werd bij Moresnet en Kelmis, La Calamine, zinkerts gedolven. Het waren vooral paters die er zink van maakten. Mettertijd ontstond er een bloeiende zinkindustrie. Die concentreerde zich in Luik en omgeving. Het water uit de Maas werd als koelwater gebruikt. Nicolas Joseph Dor, afgestudeerd als ingenieur in Leuven, was als directeurontwerper actief in de zinkindustrie. Vanaf 1856 tot aan zijn dood was hij directeur van de firma Louis de Laminne in Ampsin.
Zoons
Hij stuurde zijn twee zoons Emile en Lucien naar Leuven om er onder andere mijnbouw te studeren. Ze kregen allebei leidinggevende functies bij diverse fabrieken in Luik. Emile was altijd bezig met het verbeteren van de productieprocessen. Toen hij een jaar ziek thuis zat, ontwierp hij een nieuwe zinkfabriek. De oven kreeg de naam Dor-Delattre. Er werd op een andere, efficiëntere manier zink gewonnen.
Fabriek
Nu moesten ze een stuk grond vinden voor die fabriek. In Luik konden ze niet meer terecht, te veel luchtvervuiling. Emile, Lucien en François Sepulchre, de broer van hun zwager, kwamen uiteindelijk in Budel terecht. Daar op de hei vonden ze hun gedroomde terrein. Geen mensen in de buurt, het kanaal, de spoorlijn, veel water en goedkope arbeidskrachten. Het ontwerp voor een dorp bij de fabriek had Emile ook al klaar: 'Le Projet de Dorplein'. En de rest is geschiedenis. Dankzij de ondernemende Walen is er een uniek dorpje ontstaan. Zowel door zijn ontstaan, de ligging en de uitstraling. (Met dank aan Wim Blom: 100 jaar zinkproductie in Nederland en David van Reybrouck: Zink)
Cicerones
Het verhaal over de zinkfabriek en veel unieke zaken over historisch Budel-Dorplein willen de cicerones (gidsen) graag aan iedereen laten zien en vertellen. Kom zondag 31 juli naar gemeenschapscentrum De Schakel. Om 14.00 uur staan de cicerones klaar om je rond te leiden. Het kost 2 euro per persoon, kinderen tot 12 jaar zijn gratis. De rondleiding duurt ongeveer twee uur en gaat over goed begaanbare wegen.
Wil je als familie, buurt of vereniging een rondleiding? Maak dan een afspraak bij onze coördinator Wim Cremers, via telefoonnummer 0495-492598 of 06-22961675. Je kunt ook een e-mail sturen: wim.cremers48@gmail.com.
Download de gratis app van Cranendonck24 en mis niets → Apple | Android
