Column: Het grote niets na pensionering

“Ik had zo lang naar mijn vervroegd pensioen uitgekeken, maar nu ben ik een jaar thuis en weet niet wat ik moet doen”, zegt cliënt Leon. ’s Ochtends leest hij tot een uur of elf de krant en daarna valt hij in het grote niets. Zijn wat jongere vrouw wil nog een aantal jaren doorwerken.

Leon is een van de pensionado’s die zich melden in mijn praktijk met de vraag: Hoe om te gaan met het grote niets? Maar er blijkt altijd meer aan de hand met deze mannen. Mannen inderdaad, want een vrouwelijke pensionado met deze vraag heeft zich nog niet bij mij gemeld.

Leon had een verantwoordelijke baan en voelde zich 40 jaar lang sterk verbonden met zijn werkgever. Hij is na zijn pensioen nog wel eens teruggeweest naar zijn afdeling om bij te praten met oud-collega’s, maar daar was iedereen druk, druk, druk. Leon vertelt mij dat hij zich zelden zo ongemakkelijk heeft gevoeld.

De eerste maanden na zijn pensioen verwachtte Leon, of hoopte hij, dat zijn oud-collega’s hem wel zouden bellen voor advies als ze er even niet uitkwamen. Dat had hij ook duidelijk aangeboden op zijn afscheidsreceptie: ze mochten altijd bellen. Maar er kwam geen telefoontje.

En nu zit Leon bij mij. Want als hij de krant dichtvouwt rond elf uur, weet hij het niet meer. De radio kan de stilte in het huis en in zijn hoofd niet verdrijven. Leon weet niet wat te doen en komt niet van de bank. Zijn vrouw wil zelf blijven koken, in het weekend doen ze samen de grote boodschappen voor de hele week, zijn vrouw wil de werkster aanhouden want die hebben ze al twintig jaar, er zijn geen kleinkinderen om op te passen en de tuin is onderhoudsvrij betegeld. En vrienden en kennissen? Die blijken vooral door zijn vrouw ‘aangebracht’; zelf heeft Leon weinig sociale contacten.

Er speelt altijd meer

Als ervaren coach weet ik dat ik geen suggesties aan de hand moet doen: wandelen met ‘rolstoelers’, een cursus Kunstgeschiedenis, bomen snoeien met het IVN…. Dat kunnen cliënten namelijk zelf makkelijk bedenken. Er zijn dus kennelijk redenen dat dit soort activiteiten geen opties zijn om ‘het grote niets’ op te vullen. Er is dus altijd meer aan de hand.

Zo ook met Leon. Bijvoorbeeld dat de wankele relatie met zijn vrouw sinds zijn pensionering extra duidelijk wordt, dat hij zijn zelfbeeld vooral aan zijn werk ontleende en zijn moeite om sociale contacten op te bouwen en te onderhouden: ‘Ik val snel stil in gesprekken. Weet dan niet meer wat ik moet zeggen of vragen’, vertelt Leon.

En dan speelt er nog iets mee wat Leon heel moeilijk vindt om uit te spreken: namelijk dat hij op zijn werk de laatste jaren links en rechts werd ingehaald door ‘broekies’ van in de twintig en dertig die sneller waren met alles. En die jonge collega’s konden ook zo verwoorden wat ze allemaal wilden en vonden, constateerde Leon. Omdat Leon zich sterk aan de kant geschoven voelde door die broekies, ging hij nog meer overuren maken om te laten zien dat hij erbij hoorde en dat hij nodig was. Maar uiteindelijk werd hij altijd ‘ingehaald’, zoals hij het mij nu uitlegt. Hij ging eraan kapot en kon en wilde er met niemand over praten omdat hij zich zo schaamde.

Angst voor de dood

Dan brengt Leon nog een belangrijk onderwerp aan: zijn angst voor de dood. Hij heeft de cijfers op zijn netvlies van onderzoeken waaruit blijkt dat mensen die eerder met pensioen gaan ook eerder doodgaan. Leon geeft wat voorbeelden van familieleden en kennissen uit zijn omgeving.
Helaas klopt het wat Leon zegt. Simpel gezegd: er bestaat een sterk verband tussen eerder stoppen met werken en eerder overlijden. Een belangrijke oorzaak is dat veel mensen na hun pensionering minder actief worden waardoor de kans op hart- en vaatziekten snel toeneemt. De achteruitgang in fysieke en mentale activiteit wordt niet gecompenseerd door te sporten. De gedragsverandering is groter bij mannen dan bij vrouwen.

De sessies met Leon zijn intensief en er komt veel naar boven. In een van de sessies zet ik hypnotherapie in omdat er zaken uit zijn jeugd meespelen. Ook de vrouw van Leon komt twee sessies mee.

Het praten over zijn gevoelens valt Leon zwaar, maar hij wordt er elke sessie beter in. Hij geeft aan dat het hem zelfs oplucht en dat hij uitkijkt naar onze gesprekken. Leon krijgt inzicht in wat er speelt in zijn leven en waar hij aan te werken heeft. Zijn pensionering is niet meer ‘het grote niets’. Langzaamaan wordt het ‘iets’ waar hij wat mee wil en kan.    

Download de gratis app van Cranendonck24 en mis niets → Apple | Android