Dit is wat de spreidingswet betekent voor Brabant
Na lang wikken en wegen, heeft het er alle waarschijnlijkheid naar dat de spreidingswet van staatssecretaris Eric van der Burg wordt aangenomen. Het moet nog wel heel gek lopen, wil de wet het volgende week in de Eerste Kamer toch niet halen. Maar wat betekent dat voor Brabant, de provincie waar veel gemeenten opvang mijden?
Om dat te begrijpen, is het goed om te weten waarom de staatssecretaris deze wet heeft gemaakt. Daarvoor moeten we terug naar de zomer van 2022. Het aanmeldcentrum in Ter Apel puilde uit van de asielzoekers. Mensen moesten buiten in het gras slapen en Artsen Zonder Grenzen zette voor het eerst in de geschiedenis een team op Nederlandse grond in.
De doorstroom vanuit Ter Apel naar de rest van het land stokt anderhalf jaar later nog altijd. Dat komt doordat gemeenten vaak weigeren asielzoekers op te vangen. Vooral gemeenten in het noorden en oosten van het land bieden nu opvang aan, bleek uit onderzoek van RTV Noord.
Zoals op onderstaande kaart te zien is, zijn er veel Brabantse gemeenten die de afgelopen 12 jaar geen asielzoekers opvingen. Als de wet straks in werking treedt, zullen ook deze gemeenten hun steentje bij moeten dragen.
In sommige gemeenten waar wél structureel mensen worden opgevangen, heerst onvrede. Bijvoorbeeld in Budel, waar 1500 mensen worden opgevangen in een azc.
Een aantal incidenten zette inwoners van Budel ertoe aan om zelf een 'buurtpreventieteam' te vormen. Tussen Eindhoven en Weert rijden politieagenten mee op de sprinters, doordat bewoners van het azc voor overlast zorgden. En op het station in Maarheeze wordt extra beveiliging ingezet.
De buurtwacht ziet geen heil in de spreidingswet, maar een deel van de inwoners van Cranendonck is voor: “De 1400 andere mensen die in het azc zitten, hebben ook last van die honderd die problemen veroorzaken. Als alle gemeenten helpen, verloopt de integratie ook veel beter.”
Crisisnoodopvang
Want dat alle gemeenten helpen, is nu niet het geval. Door een gebrek aan plekken, komen asielzoekers in crisisnoodopvang terecht. Dat zijn vaak gymzalen, met niet meer dan de noodzakelijke voorzieningen zoals een bed, doucheruimte en eten. Deze opvang is vaak maar van korte duur, asielzoekers reizen om de zoveel weken naar een nieuwe (kort daarvoor geregelde) plek. Gevolg is onzekerheid en onrust onder zowel asielzoekers als omwonenden.
Ook onder bestuurders is er onvrede over deze gang van zaken. In maart vorig jaar maakte burgemeester Dijsselbloem van Eindhoven de staatssecretaris nog woedend met de mededeling dat Eindhoven dat soort opvang niet meer wil. Hij wilde geen tijdelijke oplossingen meer: "Dit is geen crisissituatie, maar een blijvende kwestie: een nieuwe werkelijkheid", zei de burgemeester eerder tegen Omroep Brabant.
Om de opvang eerlijker te verdelen, schreef staatssecretaris van Asiel en Migratie Eric van der Burg een wet die dit moet regelen. Tegenstanders vielen al snel over de mogelijkheid om gemeenten te dwingen opvang te regelen en doopten het voorstel om tot een 'dwangwet'.
Het klopt dat er een element van dwang in de wet zit, maar het duurt wel even voordat die stok achter de deur ingezet wordt. Dat zit zo:
- Aan het begin van het jaar krijgen gemeenten drie maanden de tijd om te laten weten hoeveel opvangplekken ze kunnen aanbieden.
- De staatssecretaris maakt de balans op. Mochten er niet genoeg plaatsen zijn aangemeld, is het aan de provincies om voor 1 november van dat jaar gemeenten aan te sporen meer plekken te vinden.
- Als er dán nog niet genoeg opvangplekken zijn, kan de staatssecretaris gemeenten dwingen om overgebleven asielzoekers op te vangen.
Hoeveel asielzoekers een gemeente op moet vangen, hangt af van een tweetal factoren. Namelijk: hoeveel inwoners telt de gemeente en hoe rijk zijn de inwoners. Hier geldt: hoe meer inwoners en hoe rijker, hoe meer mensen er opgevangen moeten worden.
Gemeenten die het niet zo ver laten komen, worden daarvoor beloond:
- Als binnen de eerste drie maanden, meer dan honderd plekken voor vijf jaar gegarandeerd kunnen worden, krijgen gemeenten 5.000 euro per plek.
- Wie ook binnen drie maanden klaar is, maar de vijf jaar niet kan toezeggen, krijgt 2.500 euro per plek.
- Gemeenten die het op dwang aan laten komen, krijgen 'maar' 1.500 euro per plek.
Belangrijk detail: dit geld is vrij te besteden. Gemeenten mogen het uitgeven hoe ze willen en hoeven er dus niet verplicht de asielopvang van te bekostigen.
Als de Eerste Kamer komende dinsdag inderdaad voor stemt, kan de wet al vanaf 1 februari ingaan. De vraag is wel wat er gebeurt als de onderhandelende partijen PVV, VVD, NSC en BBB tot een akkoord komen. Zwakken ze de wet meteen weer af, laten ze hem ongebruikt in de kast staan, of wordt hij toegepast zoals Van der Burg het bedoeld heeft?
Download de gratis app van Cranendonck24 en mis niets → Apple | Android
